Тугалын тэжээлийн нормчилол
Сүүний чиглэлийн аж ахуйд тугалын сүүн тэжээлийн үе буюу 6 сартай болох хугацаанд өсөлт хөгжилтийн хэвийн хэмжээг хангахын тулд:
Тугал эхээс төрсөний дараа 1 цагийн дотор эхийн гал уургаар угжиж амлуулна. Нэг удаад өгөх уураг сүүний хэмжээ тугалын амьдын жин, амьдрах чадвараас хамаарч 0,5-1,5 л байж болно. Эхийг сааж эхлэхийн өмнө бөгсөн бие, дэлэн, хөхийг бүлээн усаар угааж цэвэрлэн, хөхний бөглөөг гаргана.
Тугалыг 21 хоногтой болтол нь нэг бүрчилэн хайсанд байлгаж, дотор нь 15-20 см зузаан өвс, сүрэл дэвсэж, норсон хэсгийг өдөр бүр сольж байх ба эхний 7 хоногт эхийн уургаар хоногт 3-4 удаа, цаашид 2-3 удаа угжина. Хөрөв тугалд 1 удаад 36-38 градусын бүлээнтэй 2-2,5 л сүүг угжаар буюу саванд хийж өгнө. 21-ээс дээш хоногийн бойжилттой тугалыг нэг бүрчлэн хайснаас гаргаж, дор нь өвс сүрэл, модны үртэс, ариутгасан хөх бууц зэргийг дэвссэн байранд 5 эсвэл 6-гаар нь байрлуулж маллана.
Шүд нь гүйцэт ургаж борог тэжээлд ороогүй тугалыг эхний 1 сард өтгөн сүүгээр угжиж, 2 дахь сараас нь эхлэн бага зэргийн нэмэгдэл болон эрдэс тэжээлийг өгч өтгөн сүүний хэмжээг багасгана. Эхний нэг сард тугал хоногт 5-6 л, 2 дахь сараас хоногт 4 л, 3 дахь сард хоногт 3 л эхийн сүү, 2 дахь сараас эхлэн өгч байгаа эхийн сүүний их багын хэмжээнд тохируулан 7-9 л машиндсан сүү буюу сүү орлох тэжээл нэмж өгнө.
Үүний зэрэгцээ 2 дахь сараас эхлэн дараах тэжээлийг өгнө
Тугалын нас /сар/ | Хүчит тэжээл /хошуу будаа, арвайг няцалж өгөх, багсармал тэжээл/ | Үндэс үртэн /лууван, манжин/ | Өвс | Дарш | Эрдэс тэжээл |
2 | 0,3-0,5 кг | 0,5-1 кг | 0,5-0,6 кг Сайн чанарын өвс | – | 15 гр |
3 | 0,7-1,2 кг | 2-2,5 кг | – | 0,5-1 кг | 20 гр |
4 | 1,2-1,6 кг | 2-2,5 кг | – | 1-1,5 кг | 20 гр |
5 | 1,6-1,7 кг | 2 кг | 2-2,5 кг | 2,5-3 кг | 20 гр |
6 | 1,7-1,8 кг | 1-2 кг | 2,5-3 кг | 5-6 кг | 20 гр |
6-12 | 2 кг | 3 кг /бүдүүн тэжээл/ | 5 кг | 12 кг | 30 гр |
13-18 | 2,5 кг | 4 кг | 6,2 кг | 18 кг | 40 гр |
18-дээш | 3 кг | 4,5 кг | 7,5 кг | 22 кг | 50 гр |
Тугал өсвөр үхэрийг хүйтний улиралд байран маллагаанд байлгаж хоногт 3 удаа тэжээж, 2-оос доошгүй удаа услаж, байр дэвсгэрийг өдөр бүр цэвэрлэж, байрны дулаан, харьцангуй чийг, агаарын солилцоо зэргийг тохируулж, байрны агаарт байх хорт хийн хэмжээг нормоос хэтрүүлэхгүй байлгавал зохино.
Эх сурвалж: Малын удмын сангийн үндэсний төв